Một chế độ chăm sóc đúng cách có thể sẽ giúp người bệnh đột quỵ phục hồi và phòng tránh nguy cơ tái phát. Hãy để Dr Health mách nhỏ bạn những lưu ý chăm sóc người bệnh sau đột quỵ, để một phần nào giúp bệnh nhân đạt được phục hồi tốt nhất và tăng cường chất lượng cuộc sống.

Phục hồi chức năng sau đột quỵ là gì?

Phục hồi chức năng sau đột quỵ là quá trình giúp người bị đột quỵ học lại các kỹ năng bị mất do tổn thương một phần não. Trọng điểm trong quá trình phục hồi chức năng là đảm bảo sự bảo vệ cá nhân khỏi các vấn đề y tế mới, bao gồm viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu, chấn thương do ngã hoặc hình thành cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu ở chân, phổi. 

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng yếu tố quan trọng nhất trong bất kỳ chương trình phục hồi chức năng thần kinh nào là cung cấp hướng dẫn cẩn thận để người bệnh thực hiện lặp đi lặp lại khi học một kỹ năng mới, ví dụ như chơi piano. Chương trình phục hồi chức năng thần kinh cần được điều chỉnh tùy theo những kỹ năng bị suy giảm do đột quỵ, như yếu đuối, liệt, kém phối hợp động tác, khó đi lại, mất cảm giác, vấn đề về hoạt động của bàn tay, thị lực yếu hoặc khó nói hoặc khó hiểu. 

Các nghiên cứu sử dụng công nghệ hình ảnh tiên tiến đã chỉ ra rằng các chức năng trước đây nằm trong vùng não bị tổn thương có thể di chuyển đến các vùng não khỏe mạnh khác và thực hiện các bài tập để thúc đẩy quá trình phục hồi của các mạch não (được gọi là tính dẻo dai của thần kinh). Phục hồi chức năng cũng dạy người bệnh cách thích nghi với những khuyết tật còn lại. 

Những lưu ý chăm sóc người đột quỵ mà bạn nên nhớ

Mức độ nghiêm trọng của biến chứng sau đột quỵ và khả năng hồi phục của mỗi người là khác nhau. Do đó, để giúp bệnh nhân phục hồi chức năng sau đột quỵ, bạn nên nhớ:

Phòng ngừa các biến chứng thuộc chức năng hô hấp

Bạn có thể áp dụng những nguyên tắc chăm sóc người đột quỵ, bao gồm: 

• Cho bệnh nhân lăn/trở mình thường xuyên. 

• Chú ý các tư thế khi trị liệu (không khuyến khích nằm ngửa vì nó ảnh hưởng nhiều đến sự lưu thông của không khí). 

• Cho bệnh nhân thường xuyên tập luyện các bài hít thở sâu. 

• Nếu người bệnh đã ổn định nội khoa rồi thì có thể thực hiện các vận động di chuyển.

Luôn đảm bảo giữ tư thế trị liệu đúng

Để tăng khả năng hồi phục tối ưu cho người bị đột quỵ, có một số lưu ý chăm sóc cần được tuân thủ. Dưới đây là những việc bạn nên thực hiện: 

• Hỗ trợ bệnh nhân kiểm soát lực cơ

• Tăng cường nhận thức về không gian xung quanh

• Thay đổi tư thế của bệnh nhân và lăn trở mỗi 2 giờ/lần

Tăng cường vận động cho bệnh nhân

Trong quá trình điều trị sau đột quỵ, bệnh nhân có thể phải đối mặt với nhiều biến chứng khác nhau như nhiễm trùng đường hô hấp, yếu cơ, loãng xương, giảm tầng vận động các khớp hay các vấn đề liên quan đến huyết khối. Một lưu ý quan trọng trong chăm sóc người bị đột quỵ là tạo điều kiện cho bệnh nhân thực hiện càng nhiều hoạt động vận động càng tốt, sau khi đã kiểm soát được các yếu tố bệnh nội khoa. Dưới đây là các bước cụ thể bạn có thể thực hiện:

• Cho bệnh nhân lăn trở trên giường. 

• Kết hợp ngồi dậy trên giường. 

• Chuyển từ tư thế nằm sang ngồi và thòng chân ở mép giường. 

• Chuyển sang ngồi bên ngoài giường. 

• Cuối cùng là đứng và đi.

Xử lý biến chứng liệt nửa người trong giai đoạn đầu thường giảm trương lực cơ

Trong giai đoạn đầu của việc xử lý biến chứng liệt nửa người, việc giảm trương lực cơ thường là mục tiêu quan trọng. Để làm điều này, bệnh nhân có thể thực hiện các động tác sau:

• Bắt đầu từ vận động thụ động đúng tư thế để giảm các biến chứng như co rút cơ, chấn thương bên liệt,… và giúp trương lực có thể bình thường trở lại. 

• Dùng tay lành để chủ động tập vận động cho tay liệt. 

• Khuyến khích tập luyện các bài như chải đầu, vươn tay lấy cốc,…

Tạo thuận chức năng của chi trên

Để khuyến khích bệnh nhân đạt độc lập và thúc đẩy quá trình phục hồi sau đột quỵ, tạo thuận lợi cho chức năng của chi bị ảnh hưởng là một lưu ý quan trọng trong chăm sóc. Dưới đây là những phương pháp cụ thể bạn có thể áp dụng:

• Hướng dẫn bệnh nhân tập các bài vận động tay ở tư thế ngồi hoặc đứng. 

• Đến cơ sở y tế để kích thích điện thần kinh cơ. 

• Tập các bài tập thực tế ảo cho bàn tay và cánh tay bên bị liệt để giúp chúng quay về với trạng thái bình thường. 

• Nhờ sự trợ giúp của robot tác động lên vai và khuỷu tay (bên bị liệt).

Làm mạnh cơ  

Để chăm sóc người bị đột quỵ và phục hồi chức năng vận động sau đột quỵ, việc làm mạnh các cơ bị ảnh hưởng là rất quan trọng. Dưới đây là những lưu ý cụ thể:

• Tăng số lần lặp của các hoạt động chịu được sức nặng (như chuyển từ tư thế ngồi sang đứng) để tăng lực cơ. 

• Thực hiện tập với tạ. 

• Tập đạp xe tại chỗ hoặc các bài tập đề kháng khác. 

• Tập mạnh các các cơ chỉ bên chân liệt hoặc cả hai chân để tăng sức cản vận động và tăng sức mạnh của các cơ, từ đó góp phần cải thiện sự đối xứng, chiều dài và nhịp bước chân,…

Cải thiện dáng đi và sự thăng bằng

Cần khuyến khích bệnh nhân tập luyện để cải thiện dáng đi và giữ thăng bằng khi di chuyển, nhằm hỗ trợ tâm lý và tạo động lực trong quá trình điều trị. Dưới đây là lưu ý chăm sóc cụ thể:

• Tập cho người bệnh giữ thăng bằng. 

• Điều chỉnh dáng đi cho bệnh nhân. 

• Có thể dùng các dụng cụ trợ giúp (nẹp AFO, gậy chống, dụng cụ chỉnh hình cho cổ - bàn chân). 

• Cho người bệnh di chuyển lên/xuống cầu thang theo từng bước, nên đi trên nhiều bề mặt khác nhau để làm quen địa hình. 

• Tập nâng trọng lượng cơ thể với máy đi bộ. 

• Tập luyện dáng đi nhờ vào sự trợ giúp của robot.

Đột quỵ là một bệnh nguy hiểm và có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Để đảm bảo quá trình hồi phục được diễn ra thuận lợi, người bệnh cần tuân thủ một chế độ điều trị đặc biệt và kiên trì. Vì vậy, người thân cần ghi nhớ kỹ những lưu ý chăm sóc người bị đột quỵ để hỗ trợ quá trình phục hồi một cách suôn sẻ hơn. Hy vọng rằng những thông tin mà Dr Health đề cập trong bài viết sẽ mang lại lợi ích cho bạn trong quá trình chăm sóc bệnh nhân.